Z programu teatralnego:

“Dramat „Ich czworo” powstał w 1907 roku. To jedna z wielu sztuk Zapolskiej z tak zwanego „kręgu domowej lampy”, w której odnajdujemy kolejną wersję tematu mieszczańskiego małżeństwa, tematu dla Zapolskiej niemal obsesyjnego. Zakłamanie, podwójna moralność, obłuda, kołtuneria, zdrada – oto co tkwi pod płaszczykiem pozornie normalnego związku. Czy współczesny człowiek, żyjący w nowoczesnym, konsumpcyjnym świecie, tworzy związki inne niż jego mieszczańscy przodkowie sprzed wieku?

Erich Fromm w „O sztuce miłości” postawił następującą diagnozę: „Nowoczesny człowiek wyobcowuje się od siebie, od swoich bliźnich, od natury. (…) Chociaż każdy usiłuje trzymać się możliwie jak najbliżej innych, pozostaje jednak zupełnie samotny, przepełniony głębokim uczuciem niepewności, niepokoju i winy, co występuje zawsze, gdy człowiekowi nie udaje się przezwyciężyć osamotnienia. (…) Mąż powinien „rozumieć” swoją żonę i okazywać jej pomoc. Powinien pochlebnie się wyrażać o jej nowej sukni i smacznej potrawie. Ona z kolei powinna okazywać mu dużo zrozumienia, kiedy przychodzi do domu zmęczony i w kiepskim humorze, powinna uważnie słuchać, gdy opowiada jej o swoich kłopotach zawodowych, nie powinna się złościć, lecz traktować rzecz wyrozumiale, kiedy zapomni o jej urodzinach. Tak pojęty stosunek ograniczy się do przebiegającego bez większych zgrzytów „współżycia” dwojga ludzi, którzy przez całe życie pozostaną sobie obcy.”

Jest w tantryzmie rytuał seksualny – maithuna, który opiera się na medytacji i ceremonii: odpowiednie ruchy, pozycja ciała, wizualizacja pragnień, dyscyplina zmysłów rozciągnięta w czasie. W ciągu pierwszych czterech miesięcy jogin usługuje jogini jak służący, śpi w tym samym co ona pokoju, ale nie z nią, potem u jej stóp. Podczas kolejnych czterech miesięcy nadal jej usługuje i śpi w jej łożu po jej lewej stronie, by następne cztery miesiące spać po stronie prawej. Nie dotykają się. Później sypiają objęci. Potem kolejno jogin przynosi jej kwiaty, kąpie joginię, całuje ją. Kiedy wreszcie dochodzi do zbliżenia – nie powinno dojść do wytrysku. Tylko opanowanie pierwotnego instynktu i zatrzymanie nasienia gwarantują parze kochanków niekończącą się rozkosz. Nirwanę.

Trzeba być wytrawnym joginem, by tłumiąc własne potrzeby i uciszając zmysły osiągnąć szczęście. W każdym innym przypadku „zatrzymanie nasienia” uruchamia nieodwracalną tragedię rozpadu.

Dana Łukasińska”